مصطفی مالکی‌تهرانی، تحلیلگر برجسته مسائل چین، در گفت‌وگویی تفصیلی با هفته‌نامه تجارت فردا که با عنوان پیام چینی منتشر شده است، به بررسی ابعاد و پیامدهای سیاست‌های اخیر چین، به‌ویژه در خصوص لغو روادید برای شهروندان کشورهای حاشیه جنوبی خلیج فارس و عدم شمول ایران در این سیاست، پرداختند.
مالکی‌تهرانی در این مصاحبه، اقدام چین در لغو ویزا برای کشورهای عربی را نشانه‌ای از تأکید پکن بر تقویت روابط اقتصادی و تجاری با این بلوک استراتژیک دانست. وی توضیح داد که کشورهای عربی، به‌ویژه به دلیل منابع عظیم نفت و گاز و ثبات نسبی سیاسی و اقتصادی، شرکای کلیدی چین محسوب می‌شوند و عربستان سعودی در پنج سال گذشته به شریک نخست اقتصادی چین در منطقه تبدیل شده است. به گفته ایشان، اعطای مشوق‌هایی همچون لغو روادید به این کشورها، امری طبیعی و مبتنی بر منافع متقابل چین است که برای شرکای استراتژیک خود در نظر می‌گیرد.
در مقابل، ایشان به این نکته اشاره کرد که عدم شمول ایران در این سیاست، علی‌رغم توافق راهبردی ۲۵ ساله و نقش ایران به‌عنوان یکی از تأمین‌کنندگان انرژی چین، بیانگر احتیاط پکن در برابر ریسک‌های ژئوپولیتیک مرتبط با ایران و تحریم‌های بین‌المللی است۳٫ مالکی‌تهرانی تأکید کرد که ایران، به‌ویژه بخش خصوصی، باید تلاشی مضاعف در جهت ارتقای روابط اقتصادی با چین به عمل آورد، زیرا تا زمانی که ایران نتواند سهم شایسته‌ای در اقتصاد چین ایفا کند، نمی‌توان انتظار بهره‌مندی از مشوق‌های راهبردی را داشت. وی این روند را نوعی هشدار نسبت به کاهش سطح روابط تجاری دو کشور قلمداد کرد.
تحلیلگر مسائل چین، نگاه ایران را در برخی موارد «غیراستراتژیک» خواند و به عنوان مثال، به تفاهم‌نامه ۲۵ ساله ایران و چین اشاره کرد که پس از گذشت چند سال، هیچ اقدام عملیاتی در راستای اجرایی شدن آن برداشته نشده است. ایشان همچنین به پویا و سیال بودن نقش کشورها در نظام نوین جهانی اشاره کرده و اظهار داشتند که قطب‌بندی کلاسیک جهان بی‌معنی شده است۵٫ از این رو، ایشان بر لزوم ترسیم نقش مثبت و مطلوب ایران در نقشه توسعه چین تأکید کردند تا شکاف موجود باقی نماند.
مالکی‌تهرانی در بخش دیگری از صحبت‌هایش، به نگرانی برخی تحلیلگران درباره تأثیر توافق احتمالی ایران و آمریکا بر روابط با چین پرداخت و این فرضیه را که پس از رفع تحریم‌ها، چین صاحب بلامنازع فرصت‌ها در ایران خواهد بود، نادرست دانست. وی بیان کرد که چین در فضای رقابتی و دور از تنش، مزیت بلامنازع سرمایه‌گذاری دارد و در صورت رفع تحریم‌ها، سهمی مشابه با سهم خود در اقتصاد ایالات‌متحده یا اروپا در ایران خواهد داشت.
در پایان، ایشان با تأکید بر تبعات عدم امکان ایجاد توازن در روابط شرق و غرب برای ایران، لزوم توجه بیشتر به تحریم‌ها و محدودیت‌ها را گوشزد کردند که باعث افت‌وخیز مداوم روابط ایران با شرکای قابل اعتماد شده است.